Яхьа хилла цхьана дийнахь пхьоьхана а х1оьттина, шайн ден да ч1ог1а хьал долуш стаг хилла бохуш, дуьйцуш лаьтташ.
- Цуьнан цхьа б1е ахб1е говр, ши б1е етт, пхи эзар уьстаг1 хилла, - аьлла, ч1аг1дина цо.
Массо а кхуо дуьйцург бакъ ца хеташ, гуттар санна, аьшпаш хир бара уьш-м аьлла хеташ, и къамел тидаме а ца оьцуш лаьттачохь, цхьаъ дуьхьал ваьлла, и бежанаш а, говраш а оццул хила тарлора, ткъа пхи эзар уьстаг1 цуьнан хилла хиларх ца теша ша аьлла.
- Ой, ахьа х1ун дуьйцу, - девне ваьлла Яхьа. - Дикка дагардича-м уьш ялх эзар а хир дара...
- Деллахь, доттаг1а, 1ад1ийна велара хьо, цуьнга и эзар уьстаг1 т1е а ца тохуьйтуш, - аьлла, цаьрга ладоьг1уш лаьттачу Махьмас.

Юьртахь жима стаг кхелхина тезет хилла. И тезет д1айирзина цхьа хан яьллачу хенахь, цу юьртара цхьа стаг вахана хилла кхелхинчу жимачу стеган нахе кадам бан. Царех уггаре воккхах верг кхайкхина ара а ваьккхина, цуьнга кадам бина хилла цо:
- Мукъа воцуш виснера со шуна гучу ваза. Вайн ницкъ кхаьчнехьара шуна и бохам хуьлуьйтур а бацара, ч1ог1а хала а хийти и шун вешин к1ант кхелхина, - аьлла.
Xlapa кадам бина ваьлча, кхелхинчу жимчу стеган девашас аьллера:
- Вай, и кхин хьан дай-ваший вийна-м ца лелара и кхелхича, хьуна хала ца хета...

- Ассалом 1алийкум! Рузбане кхача ларор вуй со? - хаьттина ламаз тиллачо, рузба а дина маьждигера ц1а бог1учаьрга.
- Ва 1алийкум солом! Ларор ву дера-кх, хьалха дийнна к1ира а хилча, цу т1е хьо говрахь а хилча-м мухалле а.

Цхъана стеган доккха ирзу хилла. Цуьнга дехаре баьхкина юьртара баккхий нах, цу ирзу т1ехь юьртан кешнаш дайтахьара аьлла.
- Делахь, аша иштта доьхуш хилча, дойтур ду аса, - аьлла, д1абохуьйтуш хилла цо уьш. Т1аккха баккхий нах гена бовлале т1аьхьа а кхайкхина, бахара, бах, ирзо долчо:
- Деллаша, цу т1ехь баьрзнаш ма делаш, т1е т1улгаш а х1иттош, гота охуш новкъа хирг ду суна уьш.

Молла хилла суьлхьанаш хьийзош, багахь "лаилах1-иллалах1" бохуш, шабар-шибар а деш, коре а хиъна, 1аш. Т1ехйолуш цхьа хаза йо1 гина кхунна. Цул т1аьхьа:
- Девиса хьан, дависа хьан, - бохуш, ша х1ун леладо а ца хууш, суьлхьанаш хьийзон волавелла иза.

Моллин бераш хилла цхьа чехка йоьттучу вотанийн мукъамана чу а боьлла, махкахь доцу хелхар деш. Т1ехволучу стагана гина уьш. Корах чу а хьаьжна, цо аьлла:
- Ой, шу дена хаьий аша лелош дерг?
- Хаа-м хаьа, амма тхуна санна дика-м ца хаьа, - аьлла бераша дуьхьал.

Шайх ву ша бохуш лелаш хилла цхьа стаг.
- Делахь кхана хиндерг дийцал, - аьлла, дехардина цуьнга цхьамма.
- Лама дуьйцур ду ша. - аьлла, "шайх" ву ша бохучо.

Моллин а, моллин зудчун а дов даьлла хилла. Зудчо эххара аьлла:
- Моллех тера-м вацара хьо. Молла хуьлу хьо санна? Ши х1ума-м ду хьан молличух тера...
- Ой, зуда, - аьлла моллас, - ши х1ума хилча-м тоьар ду. И ши х1ума х1ун ду-те? И алахь цкъа.
- Дера ду, стаг, шен хенахь ламаз ца дар а, саг1ийна х1ума ца ялар а. И шиъ ду-кх.

Цхьана х1уманна т1ехула молла Сапарбек хьахийна наха.
- Д1аваккхийша молла Сапарбек, цунна хууш х1умма а дац. Цул воккха 1овдал карор вацара кху нана-махкахь, - аьлла иза дика вевзаш волчу Дагас.
- Вай, 1елам стаг ма ву иза. Ма алахьа цунна иштта, - дуьхьало йина цигахь хиллачо цхьамма.
- Къор1анаш дешна вай иза-м, - вистхилла кхин.
- Дера бакъахьа стаг-м ма ву молла Сапарбек. Яхкаеллачу кхелли т1е вилла мегар дацара иза, - ч1аг1дина Дагас.
И хабар моллех д1акхетта. Доккха дег1 а, т1ехьаьжча буьрса а, дера а волу Сапарбек оьг1азвахна Дагина. T1e г1еххьа 1овдал а, девне вала кийча а волу Сапарбек, ша т1екхаьчча, Дагех лата ойла йолуш хилла.
Цхьана сарахь пхьоьхана нах гулбеллачохь вовшашна (*censored*)исвелла Сапарбеккий, Дагий. Моллин оьг1азе къегачу б1аьргех а, цо шен 1аьржа совра долчу йоккхачу шаьлтанна т1едиллина, куьйгах а б1аьрг кхетта, ша дийцинарг цунах д1акхеттийла а, иза х1инца шеца девне вала дагахь вуйла а хиъна Дагина. Т1аккха иза меллаша адамийн тобана юккъе а вахана, мас-малик а хилла, д1ах1оьттина.
Эххар т1екхаьчна Сапарбек Дагина. Цунна дуьхьал а х1оьттина, массарна а хозуьйтуш, буьрса вистхилла молла:
- Ва, Дага, со яхкаеллачу кхелли т1е вилла а мегар вац х1унда аьллера ахьа хьастаг1а? - аьлла, шаьлтанан мукъ схьалаьцна Сапарбека.
- Эй, велла вала со делаъ, Сапарбек, ма ч1ог1а юьхь1аьржа х1оьтти со. Xloкxy нахана хьалха ас доьху хьоьга сайна къинт1ера валар. Хьо кхелли т1е вилла мегар вац аьлла ч1ог1а г1алат ваьлла хилла-кх со. Мегар ву ахьа дешначу къор1анор, дукха ч1ог1а а мегаш. - аьлла Дагас.
- И ша ду х1ета, - юхаваьлла хьекъална аьрта волу молла.

Молла Сапарбеккий, цуьнан лулахо Сатабиссий къовсавелла хилла цкъа:
- Гиллакх тоьлу, - аьлла, и шегахь цкъа а хилла а, хир долуш а воцчу Сатабис.
- Х1ан-х1а, комаьршалла тоьлу, - бохуш хилла, и шегахь янне а йоцучу Сапарбека.
И ший пайдабоцу ши стаг вуй хуучу наха башха тергалбеш а ца хилла церан къовсам. Эххара церан г1овг1а к1орда а йина, царна т1евеана Дага.
- Дага, хьо х1ума девзаш а вара, алахьа, г1иллакх тоьлу я комаьршалла тоьлу? - Цу т1ехула къовсавелла шуьшшиъ? - дуьхьал хаттар дина Дагас. Юха ша жоп делла:
- Дера царех муьлхарг тоьлу ма ца хаьа суна. Вуьшта и ший а къонахчуьнга бен лелалур доцийла-м хаьа. Ашимма и къийса а ца оьшу.
Нах кхетта цо бохучух.

Цхьана стагана моллин кет1ахула чекхволуш, пондар локхуш хезна.
- Ой, и пондар молла 1ачохь ма бу локхуш, - ойла хилла, чухьевзина иза. Чуволлушехь хаьттина цо:
- Лулахочунна пондар лакха хаьа хьан? - аьлла.
Моллас жоп делла:
- Суна санна дика-м ца хаьа.

Мархин баттахь марханаш кхобу ша бохуш, лелаш хилла цхьа стаг. Шен зудчунна хьалха моттарг1анаш а лелош, къайлах цигаьрка узуш хилла цо, шайн к1ет1арчу г1одмийн такхорах а вулий.
Цхьана дийнахь шайн такхорах к1ур оьхуш гина зудчунна. Ц1е яьлла моьттуш, хьаьдда т1еяханчу кхунна шен майра гина, такхорах а воьлла, к1ур беш. Йоьхначу зудчо аьлла:
- Вай, елла яла со!
Т1аккха майрачо аьлла:
- Ма яла хьо-м елла, хан йоцуш т1ебеана xlapa мархин бутт бала-кха белла.

Цхьа ши стаг хилла цхьацца хабарш дуьйцуш лаьтташ. Цхьамма аьлла:
- Борз санна т1ебог1уш мархи бутт а бу вайна...
Вукхо аьлла:
- Баг1ахь, дера бу вай охьа а таь1на, т1ехбалийтур.

Цхьана йоккхачу юьртахь вехаш-1аш хилла цхьа молла. Цхьана дийнахь шен юьртахошка схьа а кхайкхина, цаьрга аьлла цо:
"Суна хала ду шу беллачу гергарчу нахана т1ера ламазаш дан, х1унда аьлча, церан кешнашна доьг1на чурташ дац, уьш ца хилча, суна мила мичахь д1авоьллина ву ца хаьа. Цундела аш чурташ х1итто а деза, суна цхьацца уьстаг1 бала а беза. Т1аккха аса ламазаш дийр ду шун беллачарна т1ера".
Шайн моллас бохучуьнга ла а доьг1на, чурташ х1иттийна ламароша шайн гергарчу нехан кешнаш т1е. Цул т1аьхьа моллина цхьацца уьстаг1 а белла. Массо а ламанхоша х1иттийна чурташ, амма цхьа молла виссина чурт ца дуг1уш шен ненан кош т1е. Цецбевллачу наха хаьттина моллига:
- Ва, молла, оха массара а и чурташ х1иттийча, ахьа х1унда ца х1оттина хьайн ненан кош т1е чурт? - аьлла. Моллас жоп делла:
- Аса х1унда дуг1у чурт? Х1инца чурт доцуш сан ненан бен каш дан а дац кешнашкахь, ткъа и каро суна х1умма а хала хир дац.

Цхьана дийнахь 1уьйранна маьждигехь ламазна а кхайкхина, маьждигехь 1уьйра ламаз а дина, ц1а веана молла. Ц1акхаьчча моллина дагадеана делкъалц куьпара колхозан хьаьжк1аш ятта ваха.
Дикка тишо т1е х1ума а юьйхина, зудчуьнга ша делкъале ц1а вог1ур ву аьлла, хьаьжк1аш ятта вахана иза. Зудчуьнга ша цига воьду ца аьлла цо.
Д1а ма-кхаьччинехь дика декъачу дечигах ц1е а латийна, колхозан хьаьжк1ашна юккъера хьаьжк1аш яьхна, уьш ятта волавелла молла. Цхьана aгlop йиъ хьаьжк1а ятталуш дика ц1е хилла моллин летта. Иштта xlapa 1аш делкъа хан хилла. Делкъана ламазана кхайкхар диц а делла, т1етаь11ина шен хьаьжк1аш йоттуш 1аш хилла молла.
Т1аккха юьртара баккхий нах молла кхойкхуш ца хезна, xlapa лаа х1ума дац аьлла, маьждиге гулбелла. Молла маьждигехь ца карийна царна. Шаьш д1ах1ийттина делкъа ламаз а дина, моллин ц1а бахна баккхий нах. Кхайкхина араяьккхина моллин зудчуьнга хаьттина цара, молла стенга вахана аьлла.
Шена-м ца хаьа, аьлла зудчо, ц1а ваза ву и 1уьйранна араваларх.
- Эй! дела не1алт хила цунна, шайт1а, ша ма-дарра шайт1а, молла-м и цкъа а вацара, - аьлла д1абахана юьртара нах.
Кхано суьйранна хьаьжк1аш ятта а, яа а к1ордийна ц1а веана молла. Зудчо хаттар дина, дийна сарралц хьо стенгахула лелаш ву аьлла. Тахана вайн юьртарчу нахе хьайн вон ц1е яккхитина ахь аьлла. Не1алт эли хьуна.
- Эй, д1аяьллехь, зуда, тахана санна дика ц1е сан цкъа а хилла хир яц. Цхьана aгlop дика йиъ хьаьжк1а ятталуш, ч1ог1а дика ц1е яра сан тахана.
Зудчо-м йуьцург тахана не1алт алийтина шен цо вон яккхийтина ц1е яра, ткъа кхо йуьцург ша хьаьжк1аш еттина ц1е яра.

Цхьа молла хилла боху, вехаш. Цуьнан лулара цхьана жимачу cтara хаза зуда ялийна хилла.
Цхьа хан яьлча, суьйранна хи т1е яха арадаьлла хилла нускал, букъ буьззина охьахецна ч1аба а йолуш. Суьйренца араваьллачу моллана гина и жима зуда. Цуьнга ч1ог1а безам бахана хилла моллин.
Т1аккха и зуда шена т1е а кхайкхина, моллас аьлла цуьнга: хьан месашна б1аьрг хила там бу, иза ца хуьлуьйту жайна ша докхур ду хьуна, хьайн масех цхьа ши-кхо мас а яхьаш, йола ша волчу.
Ц1аяхача, шен майрачуьнга дерриге а д1адийцина зудчо.
- Хьайн аьттан ц1огах ши чо а баккхий, иза ло ахьа цуьнга, - аьлла майрачо. Цуьнга ла а доьг1на, жайна а даьккхина ц1аеача:
- Кхунах х1ун де аса? - аьлла хаьттина зудчо майрачуьнга.
- Хьайн аьттан ц1оганах д1адехка иза. - аьлла майрачо.
Т1аккха ваьлчи а, вахчи а ца вуьтуш, моллина т1аьхьа баьлла хьийзина боху и етт. Т1аьххьара а цо ма1аш 1иттина вийна а боху иза.

Мацах цхьа бено хилла цхьаьна йоккхачу басах гихь дечгаш чу кхоьхьуш. Т1аьххьара йисина дечиг эцна xlapa чу воьдуш, цхьаммо xlapa га а гина:
- Оццул хала къахьоьгачул и дешкаш цу басах чу х1унда ца керчайора ахьа? - аьлла.
- Дера бакъ ма бах ахьа, - аьлла, шен гира дечиг а эцна, юха хьала ваха, бахара, бено, иза чу карчо.

Беночун буц юккъе эппаз доьжна хилла. Шен эппаз буц юккъехь леха к1ордийча, уллорчу асвалтан новкъа а ваьлла, беночо аьлла:
- Со 1овдала-м вац, бецашна юкъахь эппаз леха, уллохь сирла асвалт хилча.

Беной хилла Ведана чу йоккха топ тоха дагахь. Цара харичу молха а доьхкина, т1ехула даккхай т1улгаш а тийсина, цунна буха ц1е латийна хилла. Цхьа хан яьллачу хенахь, ц1е молхана т1е а кхаьчна, хара иккхина, юххехь 1аш болу беной х1аллак а беш.
Йоккха топ д1акхетча, х1ун хир ду хьажа цхьана диттана т1еваьлла дийна виссинчу беночо аьлла: х1оккхузахь xlapa къемата де х1оттина долу х1окхо, Веданахь-м дийна х1умма а дитина хир дац.

Цхьа бено хилла боху, х1уъа дарах кхера ца луш. И кхеро дагадеаначу накъосташа, - тховса кешнашка а вахана, чарташна хьокхамаш декъа ваьхьар варий хьо? - аьлла хьовзийна хилла.
1усман (иза хилла оцу беночуьнан ц1е) резахилла.
Шен гали а эцна, могг1ара хьокхамаш а доькъуш, вог1уш хилла 1усман.
И кхеро баьхкинчу накъостех цхьаммо аьлла, чуьрта т1ехьа а леч1къина:
- Суна а лохьа, 1усман. 1усман-м шек а ца ваьлла:
- Хьан очарт т1екхаьччахьана.